Historia Szkoły Podstawowej nr 5 jest ściśle związana z historią naszego miasta. Przed wybuchem II wojny światowej w dzielnicy Koszyce istniała jedna szkoła podstawowa. W owych czasach w budynku dzisiejszego gmachu szkoły mieścił się Instytut dla Dzieci Głuchych. Posiadał on zabudowania gospodarcze, warsztaty, ogród, a nawet własne kąpielisko nad rzeką Gwdą. Po wojnie budynek ten był jednym z nielicznych, które ocalały, i został przeznaczony do magazynowania zboża. Kiedy po wojnie do Piły zaczęli przybywać nowi osadnicy, zaistniała konieczność utworzenia nowej placówki oświatowej. Władze zaadaptowały więc na potrzeby szkoły wyżej wymieniony budynek.
Szkoła Podstawowa nr 5 rozpoczęła działalność 7 września 1953 roku. Jej pierwszym kierownikiem został Fryderyk Krakowski, a uczyło w niej 12 nauczycieli. Uczniów przydzielono do 11 oddziałów. Liczebność klas była bardzo różna, wiadomo jednak, że w klasach I było po 55 uczniów.
W latach 1957/58 szkołą kierował Adolf Piskuła. Do placówki uczęszczało wtedy 710 uczniów, a byli oni podzieleni na 16 oddziałów. Do 16 zwiększyła się również ilość nauczycieli. W szkole zaczął działać Komitet Rodzicielski, który zajmował się głównie gromadzeniem pieniędzy na potrzeby szkoły. Włączał się również do rozwiązywania problemów wychowawczych i dydaktycznych. W tym roku szkolnym powstał też Szkolny Klub Sportowy „Błyskawica”, a najchętniej uprawianymi dyscyplinami sportu były: tenis stołowy, szachy i koszykówka.
Pozostałości po II wojnie jeszcze długo dawały znać o sobie. Pod koniec sierpnia 1958 roku grupa uczniów bawiąc się nad rzeką znalazła minę. Próba rozbrojenia jej zakończyła się tragicznie. Zginęło 11 osób, w tym 9 uczniów Szkoły Podstawowej nr 5. Uroczystość rozpoczęcia roku szkolnego 1958/59 poprzedził pogrzeb ofiar tragicznego wypadku.
W następnych latach szkoła rozrastała się. Przybywało uczniów. W roku szkolnym 1960/61 było ich już 936. Przydzielono ich do 23 oddziałów, a lekcje odbywały się na dwie zmiany. Rok później było już 25 klas, a nauka odbywała się na trzy zmiany.
Szkoła borykała się więc z niemałymi trudnościami lokalowymi. Brakowało sal lekcyjnych, pokoju nauczycielskiego, sekretariatu, biblioteki oraz jakiegokolwiek zaplecza. Jedynym wyjściem z tej niełatwej sytuacji była rozbudowa placówki. Władze oświatowe podjęły decyzję o rozebraniu podniszczonego budynku znajdującego się przy szkole i dobudowaniu nowego skrzydła o 12 klasach i Sali gimnastycznej. Do prac budowlanych przystąpiono w 1963 roku. Już w następnym budynek był gotowy, jednak usuwanie usterek trwało aż do kwietnia 1965 roku.
Od września 1965 roku nastąpiła zmiana kierownictwa szkoły. Jej szefową została Aleksandra Kowalska. Od 4 października rozpoczęła swą działalność świetlica szkolna, do której uczęszczały dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 5 i nr 9. Rozwiązano również problem żywienia zbiorowego, bowiem zaczęła funkcjonować stołówka wydająca obiady dla chętnych uczniów.
Od 1965 roku zmienił się system organizacyjny szkoły. Wszystkie placówki przyjęły do realizacji poznański system wychowawczy, który zakładał między innymi utworzenie klasopracowni przedmiotowych. Zorganizowano więc dwie pracownie matematyczne, pracownie wiedzy o społeczeństwie, języka rosyjskiego, wychowania plastycznego, muzyki oraz dwie klasopracownie dla dzieci młodszych z klas I – IV.
18 września 1966 roku odbyła się długo przygotowywana uroczystość nadania szkole imienia. Od tej chwili patronem placówki był Janek Krasicki. Cała impreza odbyła się zresztą w rocznicę jego urodzin. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz oświatowych, politycznych i administracyjnych miasta. Nastąpiło odczytanie aktu nadania szkole imienia i odsłonięcie tablicy pamiątkowej. 18 marca 1973 roku, po długich miesiącach oczekiwania, odbyła się uroczystość wręczenia szkole sztandaru. Od tamtego dnia do tradycji szkoły należy oddawanie go pod opiekę klasie wyróżniającej się w nauce i zachowaniu, która spośród siebie typuje kandydatów do pocztu sztandarowego. Wtedy też po raz pierwszy odśpiewano hymn szkoły napisany przez braci Naszkowskich.
W roku szkolnym 1973/74 znacznie powiększyło się grono nauczycielskie. Wprowadzono również w szkole zwyczaje przeprowadzania konkursów z różnych dziedzin wiedzy oraz sesji popularnonaukowych. Pierwsza sesją związaną z rocznicą wyzwolenia Piły zorganizowało koło historyczne w 1976 roku.
W latach 1977 – 1979 następowały częste zmiany kierownictwa szkoły. W tych latach powołano także pedagoga szkolnego. Dzięki temu jakiekolwiek problemy wychowawcze były rozwiązywane przez jedną osobę przy współpracy dyrekcji szkoły, wychowawców i rodziców.
W 1979 roku została założona „Złota Księga”, do której wpisywane są nazwiska najlepszych uczniów reprezentujących szkołę w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz zawodach sportowych.
W latach 80 – tych w związku z trudną sytuacją polityczną, na wniosek nauczyciela historii pana Dariusza Banacha szkoła zrezygnowała z imienia Janka Krasickiego i jego patronatu.
Przez szereg lat Szkoła Podstawowa nr 5 odnosiła wielkie sukcesy zarówno na polu naukowym jak i sportowym. Uczniowie zajmowali wysokie lokaty w konkursach historycznych, matematycznych, językowych (język polski, język rosyjski), chemicznych, plastycznych, technicznych oraz sportowych.
Wraz z wprowadzeniem reformy szkolnictwa w roku 1999 szkoła nasza stała się sześcioletnią szkołą podstawową. Automatycznie zmniejszyła się ilość uczniów, dzięki czemu jesteśmy szkołą małą i bardziej przyjazną dla dzieci.
W roku 2004 odbyły się obchody 50 – lecia szkoły. Na uroczystości obecni byli przedstawiciele władz miasta, władz oświatowych, a także dyrektorzy szkół pilskich i zaproszeni goście. Jednocześnie szkoła zyskała nowego patrona. Nadano jej imię Dzieci Polskich.
Od 2006 roku placówka jest sukcesywnie remontowana i doposażona. Odnowione zostały wszystkie pomieszczenia w starej i nowej części szkoły oraz hole i korytarze. Klasy są ładne i nowoczesne. Świetlica zyskała nowe, większe pomieszczenia. Utworzono nową świetlicę dla sześciolatków. Blok żywieniowy przeniesiono na parter. Powstał gabinet do logoterapii oraz nowy gabinet pedagoga szkolnego. Biblioteka została przeniesiona do większego, jaśniejszego lokalu, gdzie utworzono Internetowe Centrum Informacji Multimedialnej.
Od czerwca 2010 roku ruszy budowa nowego bloku sportowego, który będzie się składał z nowoczesnej Sali gimnastycznej, boisk sportowych oraz bezpiecznego placu zabaw dla młodszych uczniów.
Dziś z całą pewnością można powiedzieć, że Szkoła Podstawowa nr 5 jest nowoczesną, doskonale wyposażoną i przyjazną dzieciom placówką.
Budowa przebiegła bardzo sprawnie. Prace ruszyły wiosną 2011 roku. Podczas prowadzonych robót budowlanych odsłonięte zostały pozostałości niemieckich schronów obrony przeciwlotniczej z okresu II wojny światowej. Odkrycie to stało się wielką atrakcją dla miłośników historii naszego miasta.
Przekazania obiektu tj. pełnowymiarowej hali z zapleczem, sali do zajęć rekreacyjnych i sali gimnastyki korekcyjnej, dokonał Prezydent Miasta Piły Piotr Głowski podczas miejskich uroczystości podsumowania ROKU SPORTOWEGO w PILE. Pierwsze zajęcia odbyły się w marcu 2012 roku.
6 grudnia 2012 r. na św. Mikołaja, oddano do użytku zespół boisk i plac zabaw. Po wielu latach oczekiwań spełniły się marzenia nauczycieli wychowania fizycznego i uczniów, którzy teraz w komfortowych warunkach mogą zadbać o podniesienie swojej sprawności fizycznej.
Sukcesy sportowe to „specjalność” naszej placówki. Od roku 2009 zbieramy najwyższe laury w ramach Czwartków LA – ogólnopolskich zawodów, których finały odbywają się w Warszawie lub Łodzi. Czterokrotnie odbieraliśmy tytuł w kategorii „Nauczyciel – najlepszy opiekun” oraz puchar za zajęcie I miejsc w regionie. Warto dodać, że inicjatorem zawodów Czwartki LA jest Marian Woronin – wspaniały lekkoatleta – wicemistrz olimpijski, mistrz Europy i rekordzista Europy w biegu na 100 m.
Niestety ciągle odczuwamy skutki niżu demograficznego; we wrześniu 2014 naukę rozpoczęło 300 uczniów. Mamy jednak nadzieję, że coraz więcej sześciolatków zawita w nasze progi i będzie nas więcej. A jak mówi obecna dyrektor szkoły (pełni funkcję od 1 września 2008) Anna Stefanowicz warto być uczniem SP 5, bo to placówka atrakcyjna, nowoczesna i bardzo bezpieczna.
Rok 2014 był dla szkoły wielkim wyzwaniem i świętem – obchodziliśmy jubileusz 60 lecia istnienia.
Nadszedł rok 2017 i ogromna reforma oświaty, której efektem był powrót do ośmioletniej szkoły podstawowej oraz likwidacja gimnazjów (lub ich stopniowe „wygaszanie”). Niestety zmiany bardzo niekorzystnie wpłynęły na naszą szkołę, która od 1 września 2017 roku zaczęła funkcjonować w dwóch budynkach. Klasy I – V pozostały przy al. Niepodległości, natomiast kl. VI i VII rozpoczęły naukę w budynku przy ul. Kujawskiej 18 (dawne Gimnazjum nr 4 im. J.J. Paderewskiego). Tam też, oprócz klas VI i VII, uczą się gimnazjaliści na poziomie klas II i III. Jeżeli w polityce oświatowej nic się nie zmieni, a władze samorządowe nie będą miały innego pomysłu na oba budynki, to docelowo, od 1 IX 2018, klasy I – IV pozostaną przy al. Niepodległości, a „starszaki” czyli klasy V – VIII będą gospodarzami w budynku przy ul. Kujawskiej 18. Tak więc w pewien sposób, raczej smutny, zamknął się kolejny etap istnienia „Piątki”. Nowa „Piątka” funkcjonująca w dwóch budynkach, to zupełnie inna, nowa karta w historii szkoły. Czy lepsza? – czas pokaże.
